Tyskland

Tyskland er eit land i Sentral-Europa. Det tyske namnet er Bundesrepublik Deutschland, med Deutschland som kortform. Tyskland er eit stort industriland. Det har sams grense med Danmark, Polen, Tsjekkia, Austerrike, Sveits, Frankrike, Luxemburg, Belgia og Nederland. I nord utgjer Nordsjøen og Austersjøen dei naturlege landegrensene.

Brandenburgerporten i Berlin

Hovudstad og administrasjonsstad er Berlin. Nokre regjeringskontor har sete i Bonn. Tyskland er delt inn i 16 delstatar, som vert kalla Bundesland, forbundsland (fleirtal Bundesländer). Tyskland er medlem av Den europeiske unionen, NATO og G8.

[endre] Historie

For meir om dette emnet, sjå Tysk historie.

Nasjonalstaten Tyskland oppstod først i 1871, då den prøyssiske hæren hadde innteke slottet i Versailles etter å ha sigra over Frankrike i den fransk-tyske krigen 1870–1871. Omgrepet Tyskland har likevel vore brukt sidan tidleg mellomalder, til dømes om det tysk-romerske riket som blei grunnlagd i år 843. Men etter dette var landet delt opp i ei mengd små fyrstedøme.

Historia til det moderne Tyskland kan delast inn i desse periodane: Keisardømmet 1871–1918, Weimarrepublikken 1918–1933, Det nazistiske «Tredje Riket» 1933–1945 (som frå 1938 til 1945 også omfatta Austerrike), etterkrigstida og delinga 1945–1989 og det gjenforente Tysklands periode (1990–).

[endre] Administrativ inndeling

Tyskland er delt inn i 16 delstatar, som vert kalla Bundesland, forbundsland (fleirtal Bundesländer). Vidare er dei delt inn i 439 landkreis og byar (kreisfrie byar)

Delstat	Hovudstad	Areal	Folketal
Baden-Württemberg	Stuttgart	35 752 km²	10 717 000
Bayern	München	70 549 km²	12 444 000
Berlin	Berlin	892 km²	3 400 000
Brandenburg	Potsdam	29 477 km²	2 568 000
Bremen	Bremen	404 km²	663 000
Hamburg	Hamburg	755 km²	1 735 000
Hessen	Wiesbaden	21 115 km²	6 098 000
Mecklenburg-Vorpommern	Schwerin	23 174 km²	1 720 000
Niedersachsen	Hannover	47 618 km²	8 001 000
Nordrhein-Westfalen	Düsseldorf	34 043 km²	18 075 000
Rheinland-Pfalz	Mainz	19 847 km²	4 061 000
Saarland	Saarbrücken	2 569 km²	1 056 000
Sachsen	Dresden	18 416 km²	4 296 000
Sachsen-Anhalt	Magdeburg	20 445 km²	2 494 000
Schleswig-Holstein	Kiel	15 763 km²	2 829 000
Thüringen	Erfurt	16 172 km²	2 355 000

Delstatar og byar i Tyskland. Klikk på kartet for å gå til ein delstat.

[endre] Geografi

Topografisk kart

For meir om dette emnet, sjå Tysk geografi.

Tyskland er den nest mest folkerike landet i Europa (etter Russland) og det sjuande største etter areal. Arealet dekkjer 357 021 km², der 349 223 km² er land og 7 709 km² er vatn. Landet strekk seg frå dei høge Alpane i sør til Nordsjøen i nordvest og Austersjøen i nordaust. Det høgaste punktet i landet er Zugspitze på 2 962 meter over havet. I mellom ligg den lågtliggande Den nordtyske sletta og det skogkledde og åslendte landskapet sentralt i Tyskland, Mittelgebirge. Det lågaste punktet i Tyskland er Wilstermarsch, som er 3,54 metres under havnivå. Nokre av dei største elvane i Europa renn gjennom Tyskland, som Rhinen, Donau og Elbe. Sidan Tyskland ligg sentralt til er det ingen europeiske land (bortsett frå Russland) som har fleire grenseland. Nabolanda er Danmark i nord, Polen og Tsjekkia i aust, Austerrike og Sveits i sør, Frankrike og Luxembourg i sørvest og Belgia og Nederland i nordvest.

Alpane sør i Bayern.

[endre] Klima

For meir om dette emnet, sjå Tysk geografi.

Det meste av Tyskland har eit kjøleg og temperert klima der fuktige vindar frå vest dominerar. Klimaet vert styrt av Nord-Atlanteren og Golfstraumen. Dette varme vatnet påverkar områda som grenser til Nordsjøen, og derfor har dei nordlege og nordvestlege områda av landet maritimt klima med nedbør året rundt og mest nedbør om sommaren. Vinteren er mild og sommaren som regel noko kjøleg, sjølv om ein kan få temperaturar over 30 ºC i lengre periodar. I aust er klimaet meir kontinentalt, og vintrane kan verte kalde og somrane svært varme. I tillegg har ein ofte lengre tørkeperiodar. Sentrale og sørlege delar av Tyskland ligg i ein overgangssone mellom dei to klimatypane.